Vandaag, op 6 mei, startte in Oost-Vlaanderen Tournée Pédale, een campagne die mensen, individueel, als gezin of als organisatie, uitdaagt om gedurende drie weken de auto zoveel mogelijk aan de kant te laten staat. Het gaat er niet perse over de auto volledig te bannen, maar wel even stil te staan bij momenten waarbij een alternatief eigenlijk mogelijk is: stappen, de fiets nemen, het openbaar vervoer, autodelen… Wij wonen dan wel niet in Oost-Vlaanderen, maar gaan de uitdaging in elk geval aan en proberen de komende weken de auto enkel van stal te halen in functie van carpool afspraken.
De meimaand lijkt wel de maand van het nieuwe begin, het betere leven, het stilstaan bij de impact van ons dagdagelijks doen en laten: mei plasticvrij, week van de korte keten en nu dus ook Tournée Pédale. Het zijn kleine acties, misschien niet meer dan druppels op een hete plaat, maar toch zetten ze wat in beweging. Ze doen ons even stilstaan en hoewel dit bij velen weer zal vervagen na een korte tijd, zal het altijd een groep mensen aanzetten tot blijvende verandering. Wellicht en hopelijk een steeds grotere groep.
Klimaat staat in de top vijf van de thema’s die de stemgerechtigde Vlamingen het meest zorgen baren, zo blijkt uit een bevraging van VRT waarvan de resultaten vandaag bekend gemaakt werden. De andere thema’s, waaronder de angst om ongeneeslijk ziek te worden, migratie en de vrees dat de volgende generatie het minder goed zal hebben, hangen daar trouwens misschien wel sterker mee samen dan we op dit moment denken. Eveneens vandaag in het nieuws: de vernietiging van biodiversiteit heeft een niveau bereikt dat ons welzijn minstens even sterk bedreigt als de door de mens veroorzaakte klimaatverandering… De volgende paniekreactie? Weer een crisis die wel weer zal overwaaien? Of eerder een duidelijk signaal dat er iets grondig fout zit? Als we het even zeer egocentrisch mogen stellen: dit gaat niet (meer) zomaar over een paar plantjes en dieren, maar over een trend die wereldwijd een grote impact op ons menselijk welzijn kan en zal hebben.
Hoewel de klimaatverandering niet zomaar een zoveelste “milieuprobleem” te noemen is maar van een andere grootteorde is (zoals Pieter Boussemaere stelt in zijn boek 10 klimaatacties die werken), en hoewel een actie als Mei Plasticvrij op het eerste zicht weinig met klimaat te maken lijkt te hebben, is het toch allemaal sterk aan elkaar gelinkt. Een concreet voorbeeld? Plastics zijn gemaakt van oliederivaten dus minder plastics leidt meteen al tot minder verbruik van fossiele brandstoffen. Minder verpakking tout court leidt ook tot pakken minder transport. Neem nu het eenvoudige en tegelijkertijd absurde voorbeeld van de aankoop van drinkwater in plastic of glazen flessen… Koop je op citytrip in Luik een fles Chaudfontaine, dan heeft die fles, zelf als hij van glas is, al heel wat kilometers achter de rug: om ze in te zamelen, te spoelen, terug te vullen, … En dat terwijl de eigenlijke waterbron vlakbij ligt. En dat in een land waar we de ongelofelijke luxe hebben dat kraantjeswater zo’n hoge kwaliteit heeft.
Dat allemaal gezegd zijnde: zelf nam ik samen met mijn collega vandaag de trein naar… Sopron, in Hongarije, voor een driedaagse vergadering binnen een Europees project. Als enigen namen wij de trein en niet het vliegtuig. Jawel, een stevige trip van een goeie 14 uur. Al bij al eigenlijk vrij vlot voor zo’n afstand. ICE trein van Brussel van Frankfurt, overstappen voor een volgende rit van Frankfurt naar Wenen, en uiteindelijk een lokale trein de grens over naar Sopron. In de bagage: een brooddoos, een drinkfles en – niet onbelangrijk – mijn metalen koffiebeker. Noem het een stukje van mijn verhaal binnen Tournée Pédale en Mei Plasticvrij.
Geen verloren dag: geen verkeersstress, onderweg vlot kunnen werken op de laptop, maar ook kunnen genieten van de uitgestrekte landschappen in Duitsland, Oostenrijk en Hongarije. Eén van de meest opvallende beelden toch wel: de vele windmolens en grote velden met zonnepanelen in het Duitse landschap. Het oogt hoopgevend: stap per stap op weg naar meer herbruikbare energie. Maar dan zie ik een zeer recent artikel uit Der Spiegel en blijkt alweer dat we er nog lang niet zijn: het ontbreekt, ook in het welvarende Duitsland, aan netwerken, opslagcapaciteit en bovenal aan politieke wil en degelijk management. En zo wordt de transitie naar hernieuwbare, groene energie opnieuw als naïef gezien. Nochtans, zuiver technologisch gezien zou het blijkbaar mogelijk zijn om het energiesysteem te bevrijden van fossiele brandstoffen tegen 2050, zeker in een hoogtechnologische locatie als Duitsland. Maar het is duidelijk dat er meer nodig is dan alleen technologie.
Als je zo rondkijkt vanuit de trein naar die grote plantages van zonnepanelen, dan merk je natuurlijk ook op dat die velden veel ruimte in beslag nemen, ruimte die ook gebruikt kan worden voor andere zaken, zoals voedselproductie. Voortdurend moeten we moeilijke afwegingen maken rond ruimtegebruik. Maar ook daar kunnen we creatief mee aan de slag: ik zag terreinen waar kippen, schapen en zelf koeien graasden tussen de verhoogde zonnepanelen. Extensieve veeteelt biedt in dit concrete geval dus een mogelijkheid om de beschikbare ruimte slimmer te benutten… Veeteelt, nog zo’n moeilijk issue binnen het klimaatdebat, maar misschien is het niet alleen de vraag wat we eten die ons moet bezighouden, maar ook hoe en waar we dat voedsel produceren. Dat bepaalt de kwaliteit ervan en de impact op onze planeet. Had ik niet al eens geschreven dat dat stof kon zijn voor een volgend tekstje? Het zal toch nog even tijd vragen om dat allemaal goed op een rijtje te krijgen… Complexe materie.
